Hai palabras que son azuis e algunhas reciben o nome de arquetipos. No simbolismo da súa definición baséase a forza desas palabras, que teñen un gran significado no imaxinario colectivo.
Por esa razón, ese vocabulario simbólico, ao igual que outros elementos do noso ADN cultural, constitúen un valioso material para imaxinar e inventar historias na escola.
Al psicólogo Daniel Kahneman le fue concedido el Premio Nobel de Economía en 2002, a pesar de que no es economista. Pero en muchos de sus estudios investiga los caminos que seguimos al tomar decisiones. Y esas investigaciones han demostrado que son de vital importancia en estos tiempos, sobre todo en los aspectos económicos.
La fuerza de la narración es una evidencia, como ya escribí, pues el cerebro humano está hecho para contar y escuchar historias. Ahora bien, todas las historias se construyen con palabras. Y Kahneman ha comprobado que las palabras pueden determinar nuestros actos a través de los conceptos a los que se refieren.
Para la psicología, la antropología o la etnología, el imaginario popular constituye un campo repleto de tesoros simbólicos. Entre ellos se encuentran los arquetipos. Son estructuras psicológicas primarias e innatas que almacenan los contenidos de nuestras experiencias, y que originan la aparición de las imágenes culturales. En ese simbolismo se basa la fuerza de algunas palabras que tienen un gran significado en nuestro imaginario colectivo y en la educación. Esas palabras, al igual que otros elementos, constituyen un valioso material para inventar historias en la escuela.
Con el vocabulario anterior, por ejemplo, se puede empezar creando un título para una historia. Porque es posible nombrar las cosas antes de que la realidad exista. Dicen que de esa manera nació el universo: se nombraron las partes y después apareció todo.... Y hay libros enteros que semejan el desarrollo de un buen título: un largo viaje submarino, las aventuras en el país de las maravillas, la busca de una piedra filosofal, el lugar donde viven los monstruos…
No século XXI, no tempo da tecnoloxía, o poder da palabra non debe ser subestimado. É certo que agora tratamos con máis datos visuais que en ningún outro momento da nosa historia. A pesar diso, ás veces algo tan sinxelo como a palabra aínda pode causar un gran impacto, mental ou emocional. Esa forza das palabras orixinouse ao mesmo tempo que o imaxinario popular, como ben sabe a psicoloxía, a antropoloxía ou a etnoloxía. De feito, o imaxinario popular constitúe un campo repleto de tesouros simbólicos. Nese simbolismo baséase a forza dalgunhas palabras e expresións marabillosas que teñen un gran significado na nosa memoria colectiva, e incluso na mesma educación. En definitiva, eses termos, considerados tamén como elementos de aprendizaxe lingüística, son un valioso material para inventar historias na escola.
Con estas fórmulas de inicio, os nenos poden empezar creando un título para unha historia, pois se poden nomear as cousas antes de que a realidade exista. Contan que dese xeito naceu o universo: nomeáronse as súas partes e despois apareceu todo. E hai libros enteiros que semellan o desenvolvemento dun bo título: unha longa viaxe submarina, as aventuras no país das marabillas, a busca dunha pedra filosofal, o lugar onde viven os monstros, etc.
Durante a invención e creación de contos, as fórmulas marabillosas de inicio e final son un recurso máis, e que se poden utilizar a partir de fontes orais ou literarias. Ata o mundo do cine ofrécenos algúns bonitos exemplos, como fixo o director George Lucas na saga da Guerra de las Galaxias. Neste sentido, a actualización deste vocabulario da marabilla non existiría sen o traballo de recuperación desenvolvido por investigadoras como Ana Pelegrín. Esta autora, que nos deixou hai poucos anos (2008), sempre será unha referencia para os que se interesan polos contos e a cultura popular. Ela sempre soubo que calquera das fórmulas de final tamén pode levarnos a un inicio perfecto…
Do poder das palabras saben moito en Imaginantes, que é un espazo propio da televisión mexicana. Trátase dun programa que desenvolve algo parecido á chamada poesía visual. Alguén dixo que as súas producións, os seus pequenos vídeos, son instantes onde a palabra, a imaxe e os sons mestúranse a partir dunha idea, dunha frase, dun conto ou dunha lenda para crear algo totalmente novo.
As imaxes con fórmulas marabillosas realizáronse co screedbot. É unha aplicación que permite xerar un texto animado parecido ao dunha vella máquina de escribir.
Durante a invención dunha historia, simplemente hai que introducir unha ou varias destas palabras no interior da súa gramática narrativa. Para conseguilo, en cada sesión de escritura na aula ofrecemos varias palabras poderosas. Os grupos de nenos utilizan as que consideran máis axeitadas para o seu conto, no que tamén poñen as fórmulas marabillosas necesarias.
Águia, formiga, mazá, ollo, baño, bóla, oso, árbore,
monte, mendigo, abella, lóstrego, flor, sangue, pan,
ponte, fonte, castelo, trono, dragón, escuridade,
xabarín, pedras preciosas, ovo, lagarto, unicornio,
pega, anxo, asno, curuxa, facha, falcón,
pluma, rocha, lume, peixes, á, río, ra, raposa, ganso,
xardín, ouro, grifón, galo, martelo, lebre, corazón,
bruxa, cervo, can, illas, virxe, gato,
rei, raíña, escala, lirio, león, Lúa, muíño, reiseñor, forno,
perla, porto, corvo, bandido, xigante, anel, rosa, sal,
sombra, andoriña, porco, espada,
prata, Sol, araña, estrelas, touro, cegoñas, pomba,
demo, torre, paxaro, carro, bosque, auga,
seres acuáticos, viño, lobo, ananos.
FONTE: Biedermann, H. (1996), Diccionario de símbolos, Barcelona, Paidós.
Pero con estas palabras poden empezar creando un título, pois tamén se poden nomear as cousas antes de que a realidade exista. Din que desa maneira naceu o universo: nomeáronse as partes e despois apareceu todo.... E hai libros enteiros que semellan o desenvolvemento dun bo título: unha longa viaxe submarina, as aventuras no país das marabillas, a busca dunha pedra filosofal, o lugar onde viven os monstros, etc.
En calquera caso, ao final os resultados sempre resultarán asombrosos...
Estas palabras poderosas son un dos accesorios máxicos para xogar a inventar e escribir historias. A práctica actual amosarase, pouco a pouco, no noso blog de aula Escola de Ismaíl.
Para la psicología, la etnología o la antropología, el imaginario popular constituye un campo repleto de maravillas y de tesoros simbólicos. Entre ellos se encuentran los arquetipos. Son estructuras psicológicas primarias e innatas que almacenan los contenidos de nuestras experiencias, y que originan la aparición de las imágenes culturales y los motivos simbólicos.
Por eso, desde una perspectiva psicológica, esas imágenes o motivos no nacen de experiencias individuales, sino que de alguna manera están en el inconsciente colectivo. Así sucede con las palabras que llamamos poderosas...
Material necesario:
Ejemplos de nuestras Palabras Poderosas:
Desarrollo:
Estas palabras poderosas son uno de los accesorios mágicos para jugar a inventar y escribir historias. La práctica actual se irá mostrando, poco a poco, en nuestro blog de aula Escola de Ismaíl.
